Słonecznik zwyczajny Helianthus annuus – wysiew, uprawa, bioróżnorodność

Słonecznik to roślina atrakcyjna nie tylko dla ludzi, ale także dla lokalnych ekosystemów, ptaków i zapylaczy. Z poniższego artykułu dowiesz się, skąd pochodzi słonecznik i jak trafił do Europy, poznasz jego charakterystyczne cechy morfologiczne, a także dowiesz się, jak uprawiać słonecznik na balkonie i w ogrodzie.

Słonecznik zwyczajny — pochodzenie i historia

Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus) to przybysz z Ameryki Północnej należący do rodziny astrowatych (Asteraceae). Do Europy trafił prawdopodobnie za sprawą konkwistadora Francisca Pizarry. Słonecznik został po raz pierwszy uprawiany w hiszpańskich ogrodach botanicznych i szybko zyskał popularność jako roślina ozdobna i uprawna.

Słonecznik był powszechnie używany przez rdzennych mieszkańców terenów dzisiejszego Meksyku i południowej strony Stanów Zjednoczonych. Uprawa tej rośliny sięga około 3000 p.n.e., gdzie był istotnym źródłem pożywienia, oleju i materiału do produkcji barwników. Słonecznik miał także znaczenie kulturowe i był używany w ceremoniach jako symbol siły.

Słonecznik zwyczajny — morfologia

Słonecznik zwyczajny to roślina jednoroczna stosowana zarówno jako roślina uprawna, jak i ozdobna. Cechuje ją prosta, gruba łodyga, pokryta szorstkimi włoskami na całej długości. W zależności od odmiany i warunków środowiskowych słonecznik może osiągać od 50 cm do nawet 3 m wysokości. Liście są rozmieszczone naprzeciwlegle bądź naprzemianlegle, o sercowatym lub jajowatym kształcie. Wierzchołek liścia jest ostro zakończony, a brzeg piłkowany.

Słonecznik kwitnie od lipca do października. Kwiatostan jest złożonym koszyczkiem (główka), co jest charakterystyczne dla rodziny astrowatych. W skład koszyczków kwiatowych wchodzą:

• Kwiaty języczkowate to duże, żółte lub pomarańczowe płatki wokół zewnętrznej krawędzi. Są one sterylne i pełnią funkcję przyciągania zapylaczy,
• Kwiaty rurkowate to liczne, małe, rurkowate kwiaty w centrum główki. Są one płodne i wytwarzają nasiona.

Słonecznik — pożytek dla zapylaczy i recepta na bioróżnorodny ogród

Zapewnienie stabilnego źródła pożywienia może przyczyniać się do zwiększenia populacji zapylaczy w okolicy. Słonecznik to roślina szczególnie atrakcyjna dla owadów zapylających. Dzieje się tak za sprawą dużego, łatwego w dostępie kwiatu, który jest widoczny już z dużej odległości. To sprawia, że słonecznik jest chętnie zauważony i oblatywany przez zapylacze.

Dodatkowo roślina ta produkuje przez długi czas duże ilości pyłku bogatego w białko i nektaru bogatego w cukry, który jest szczególnie atrakcyjny dla owadów zapylających. Nektar i pyłek dostarczają owadom niezbędnych składników odżywczych, wspierając ich funkcje życiowe i rozmnażanie.

Słonecznik — pożywienie dla ptaków

Słonecznik zwyczajny to także bardzo dobry sposób na uatrakcyjnienie naszego ogrodu dla różnych gatunków ptaków. Wysoka zawartość tłuszczu i białka w nasionach czyni je doskonałym źródłem energii, szczególnie w chłodniejszych miesiącach, kiedy inne źródła pożywienia mogą być trudniej dostępne.

Po zakończeniu kwitnienia warto zostawić kwiatostany na zimę, by słoneczniki mogły posłużyć za eko karmniki dla:

• sikorki bogatki, modraszki, ubogiej czy sosnówki,
• kowalika,
• gila,
• czyża,
• dzwońca,
• wróbla.

Koszulki ze słonecznikiem rozjaśnią pochmurny dzień!

Słonecznik wielu z nas kojarzy się ze słońcem i jest w tym wiele racji! Jego nazwa botaniczna, Helianthus, pochodzi od dwóch greckich słów:

• Helios – oznaczające „słońce”,
• Anthos – oznaczające „kwiat”.

W dosłownym tłumaczeniu oznacza to „kwiat słońca”, co doskonale oddaje charakter słonecznika. Sam kwiatostan, zarówno kształtem, jak i kolorem, przypomina słońce, a oprócz tego młode kwiatostany słonecznika obracają się w ciągu dnia, śledząc ruch słońca na niebie – od wschodu do zachodu. Ten fenomen nazywany jest heliotropizmem, co jeszcze bardziej uzasadnia słuszność nazwy tej słonecznej rośliny.

W botaniki znajdziesz różnorodne akcesoria z motywem słonecznika, które rozchmurzą Twój dzień:

• bluzy,
• koszulki dla niej i dla niego,
• torby bawełniane,
• kubki klasyczne,
• plakaty.

Uprawa słonecznika na balkonie

Słonecznik może dobrze sprawdzić się jako roślina balkonowa, szczególnie wtedy, kiedy chcemy szybko odgrodzić się od sąsiadów i osłonić nasz balkon.

Ogromną zaletą słonecznika jest to, że nie wymaga specjalnych warunków, jest odporny na suszę i zanieczyszczenie powietrza. Roślina ta szybko osiąga dużą wysokość, a przy tym nie zajmuje znacznej powierzchni i dobrze rośnie nawet w niewielkiej donicy.

Wszystkie te czynniki sprawiają, że słonecznik jest doskonałą rośliną balkonową. Aby cieszyć się jego kwiatami na balkonie, wysiej nasiona bezpośrednio do przepuszczalnej gleby na przełomie maja i czerwca. Unikniesz tym samym strat podczas wiosennych przymrozków, które mogą być niebezpieczne dla delikatnych siewek.

Pamiętaj, że słonecznik z reguły wymaga stanowiska słonecznego. W trakcie sezonu wegetacyjnego zadbaj o odpowiednie nawożenie, na przykład przy pomocy nawozu wieloskładnikowego lub biohumusu. Jesienią możesz zebrać nasiona i wykorzystać je w przyszłym roku przygotowania nowych rozsad.

Uprawa słonecznika w ogrodzie

Uprawa słonecznika w ogrodzie jest łatwa i na pewno uda się także tym mniej doświadczonym ogrodnikom! Słonecznik dobrze sprawdzi się na słonecznych rabatach, czy jako element ogrodu warzywnego. To uniwersalna roślina, która sprawdzi się zarówno w ogrodach naturalistycznych, rustykalnych, a także nowoczesnych.

Istnieje kilka szkół siewu słonecznika do gruntu. Część ogrodników wysiewa go wprost do gruntu już pod koniec marca. Uważają, że dzięki temu rośliny wytworzą silny system korzeniowy. Inni uważają, że lepiej poczekać do końca maja, aby ewentualny przymrozek nie uszkodził delikatnych siewek. Rolnicy stosują zasadę, zgodnie z którą słonecznik wysiewa się, gdy temperatura gleby wynosi od 8 do 10 stopni. Siew do wychłodzonej gleby może opóźnić wschody, a tym samym ograniczyć plon.

Słonecznik — wyjątkowa roślina o niewielkich wymaganiach

Mamy nadzieję, że nasz artykuł zachęcił Cię do posiania słonecznika w ogrodzie lub na balkonie. Jego uprawa nie jest trudna, a może znacząco upiększyć ogród i zwiększyć jego wartość dla lokalnego ekosystemu. Jeśli chcesz cieszyć się tym słonecznym kwiatem nawet w pochmurne dni, sprawdź naszą roślinną kolekcję z motywem słonecznika, w której znajdziesz wiele wyjątkowych i użytecznych gadżetów.

Jeśli interesują cię tajniki ogrodów wzbogacających ekosystem i chciałbyś dowiedzieć się, jak dbać o bioróżnorodność, zobacz nasz artykuł:

• Ogród naturalistyczny, czyli jak dbać o bioróżnorodność w ogrodzie

Pola Wasilewska − magistrantka Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, współtwórczyni Szkolnego Koła Naukowego “Armillaria”, miłośniczka przyrody i grzybów wielkoowocnikowych.