Wrzosowisko w ogrodzie — pomysł na nieszablonową rabatę

Czy wrzosowisko można założyć w ogrodzie? Okazuje się, że może być to doskonały pomysł dla wszystkich tych, którzy są znudzeni klasycznymi rabatami kwietnymi, albo mają dość walki z kwaśnym podłożem i szukają alternatywnych rozwiązań.

Rośliny wrzosowate nie wymagają wielu zabiegów pielęgnacyjnych, a odpowiedni dobór gatunków sprawi, że wrzosowa rabata będzie pokryta kwiatami przez cały sezon wegetacyjny.

Co to jest ogród wrzosowy — wrzosowisko?

Wrzosowisko to doskonałym pomysł na oryginalny i barwny ogród. Co prawda, początkowo może ono przysporzyć sporo pracy ze względu na wymagania glebowe roślin, jednak później cieszy przez cały sezon i nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych.

Wrzosowiskiem możemy nazwać część ogrodu złożoną głównie z rodziny roślin wrzosowatych Ericaceae. Oczywiście można umieścić w nim też rośliny z innych rodzin botanicznych. Dobrze sprawdzają się tu drzewa i krzewy iglaste, które dobrze znoszą kwaśny odczyn gleby.

Jakie są rodzaje roślin wrzosowatych?

Do rodziny wrzosowatych (Ericaceae Juss.) należy łącznie około 4 000 krzewinek, krzewów i roślin drzewiastych, należących do 126 rodzajów, z których 13 jest rodzimych dla Polski.

Do ozdobnych rodzajów, cenionych w ogrodnictwie zaliczamy:

• azalie,
• różaneczniki,
• wrzosy,
• wrzośce,
• kiścienie,
• golterie,
• pierisy,
• kalmie.

Kiedy kwitną wrzosy, różaneczniki i wrzośce?

Używając roślin wrzosowatych w ogrodzie, możemy zachwycać się kolorowym ogrodem przez cały rok. Start kwiatowego szaleństwa jest wczesny - od lutego do kwietnia kwitnienie rozpoczynają wrzośce. Następnie między majem a czerwcem pojawiają się różnobarwne kwiaty azalii i różaneczników. Całość zwieńczają wrzosy, cieszące oko od lipca do października. Większość z wrzosowatych jest zimozielona, co dodatkowo uatrakcyjnia ogród.

Wrzosy — ozdobne krzewinki z rodziny wrzosowatych

Kwitnienie wrzosów przypada na przełom sierpnia i września. W Polsce to wyjątkowo piękny czas. Dni powoli stają się krótsze i nie jest już tak ciepło, jak na początku sierpnia, jednak dalej możemy wygrzewać się we wrześniowym słońcu. Jest to też czas grzybobrań, zbierania lokalnych owoców i robienia z nich przetworów. Nie tylko my przygotowujemy się do zimy — drzewa niemrawo zaczynają się złocić, a w jasnych, brzozowych zagajnikach możemy podziwiać jedne z ostatnich kwiatów sezonu — wrzosy.

Wrzos pospolity (Calluna vulgaris) w naturalnym środowisku rośnie na przepuszczalnych, piaszczystych glebach o kwaśnym odczynie, oscylującym między 3,5 a 5 pH. Wybierając dla nich stanowisko, należy unikać miejsc z zastoiskami wody, które są szczególnie niebezpieczne po zimowych roztopach. Zastoiska wody mogą powodować gnicie korzeni, a w konsekwencji zamieranie roślin.

Najciekawsze różaneczniki i azalie — z czym je sadzić?

Niewątpliwym królem nie tylko wrzosowisk, ale i ogrodów przydomowych czy parków jest rodzaj Rhododendron. Występuje w stanie naturalnym w Azji, a w mniejszej części też w Ameryce Północnej i Europie. Nazwa ta obejmuje zarówno azalie, jak i różaneczniki. Wybierając między azaliami a różanecznikami warto zastanowić się, jaki efekt chcemy uzyskać w ogrodzie.

Ponieważ azalie pod koniec września przebarwiają liście na bordowo, a następnie zrzucają je na zimę, zyskamy większą zmienność i widoczną cykliczność w ogrodzie. Z kolei różaneczniki cechują się zimozielonymi liśćmi, przez co nie zmieniają się widocznie przez sezon wegetacyjny, dlatego też mogą lepiej nadawać się do obsadzenia miejsc, które chcemy ukryć, na przykład pod płotami czy ścianami budynków.

Wszyscy przedstawiciele wyróżniają się przede wszystkim obfitym, różnobarwnym kwitnieniem. Obecnie, możemy wybierać spośród setek odmian tego osobliwego rodzaju, zróżnicowanych pod względem wielkości i koloru kwiatów, tempa wzrostu czy wielkości liści i całych krzewów.

Azalia 'Fireball' (Rhododendron 'Fireball')

To azalia o niezwykle ozdobnych, pomarańczowo—czerwonych kwiatach. Bardzo dobrze sprawdzi się w nasadzeniach z białą azalią 'Panda' czy kalmią wielkolistną 'Eskimo', a także golteirą rozesłaną.

Różanecznik katawbijski (Rhododendron catawbiense Michx.)

Nazywany też różanecznikiem fioletowym, to gatunek wyróżniający się bardzo dużymi, fioletowymi kwiatami pojawiającymi się od maja do czerwca. Pochodzi z podszytu lasów Ameryki Północnej. W nasadzeniach świetnie sprawdzi się z różanecznikiem żółtym, a także kalmią szerokolistną.

Rodzime gatunki różaneczników w Polsce

Różaneczniki to gatunki typowe dla podszytu Azji i Ameryki Północnej. W Europie w środowisku naturalnym występują dwa gatunki: R. luteum — różanecznik żółty i R. ferrugineum — różanecznik alpejski. Drugi z nich występuje wyłącznie w lasach górskich w Alpach i Pirenejach, jednak Polska może pochwalić się jednym, naturalnym stanowiskiem tego gatunku ulokowanym w Sowiej Dolinie w Karkonoszach.

Jak stworzyć wrzosowisko?

Planując wrzosowisko, warto zadbać o odpowiednie podłoże. Jest jedna z najważniejszych czynności, ponieważ pomaga zapobiegać późniejszym niedoborom i chorobom roślin.  Rośliny wrzosowate są kwasolubne. Oznacza to, że gleba musi mieć kwaśny odczyn, aby mogły one swobodnie pobierać składniki pokarmowe. W innym przypadku posadzone krzewy szybko marnieją, liście żółkną i opadają.

Oprócz tego rośliny potrzebują różnych ilości światła. Azalie i rododendrony zdecydowanie lepiej poradzą sobie w cieniu starszych drzew (najlepiej iglastych). Z kolei wrzosy i wrzośce najlepiej posadzić w słonecznych częściach ogrodu.

Jak zadbać o podłoże na wrzosowisku?

Podczas przygotowania rabaty warto wybrać część dotychczasowego podłoża i zastąpić je kwaśnym torfem. Można użyć też siarki granulowanej do zakwaszenia rodzimej gleby. Z jednej strony podłoże powinno być kwaśne, o pH między 3,5 a 5,5, z drugiej zasobne w substancje organiczne. Materia organiczna jest kluczowa dla zdrowotności roślin, dlatego warto zasilić podłoże dawką kompostu lub obornika.

Po posadzeniu roślin, warto wyściółkować je warstwą sezonowanych trocin z drzew iglastych. Zapobiegnie to namnażaniu chwastów i ograniczy nadmierne parowanie lub zaleganie wody. W czasie sezonu wegetacyjnego rośliny wymagają też umiarkowanego zasilania nawozami. Podczas nawożenia roślin wrzosowatych, należy unikać nawozów o zasadowym odczynie takich, jak mączka bazaltowa, a zamiast nich warto użyć tych pozostawiających kwaśny odczyn, jak na przykład siarczan amonu.

Wrzosowiska w Polsce — Wrzosowiska Kłomińskie

Wrzosowiska Kłomińskie to miejsce, które musisz odwiedzić! Są uznawane za największe naturalne zbiorowiska tych roślin w Polsce i jedne z największych w Europie. Rozciągają się między dwoma nadleśnictwami: Borne Sulinowo i Czarnobór w województwie zachodniopomorskim i zajmują łącznie ok. 930 ha. W 2008 Wrzosowiska Kłomińskie stały się Rezerwatem Diabelskie Pustacie.

Co ciekawe, do niedawna teren ten był fragmentem poligonu wojskowego, co służyło roślinom. Rozległe piaszczyste, słoneczne tereny to wprost doskonałe miejsce dla wrzosów. Co więcej, regularne rozjeżdżane przez ciężki sprzęt wojskowy wyjątkowo służyło przedstawicielom rodziny Ericaceae, pobudzając je do krzewienia, a także bardziej obfitego kwitnienia. W efekcie rośliny zyskały zwarty, gęsty pokrój. Pomimo wprowadzenia czynnej ochrony na terenie rezerwatu, możemy spodziewać się, że niedługo wrzosowiska zamienią się w gęste topolowe zarośla, ponieważ tysiące siewek tych drzew już teraz tworzą gęstą warstwę górującą nad wrzosami.

Wrzosowiska w Polsce — Wydmy Lucynowsko-Mostowieckie

Wrzosy nie mają wielkich wymagań siedliskowych — z reguły wystarcza im przepuszczalne, kwaśne podłoże i dobrze doświetlone stanowisko. Bywa, że ich obecność umożliwia sukcesję wtórną na danym obszarze. Tak też wydarzyło się na Wydmach Lucynowsko-Mostowieckich, na których w 1993 roku wybuchł pożar, który doszczętnie zniszczył dotychczasowy ekosystem. W miejsce drzew wstąpiła mącznica lekarska, której płaty zajmują nawet 200 m², co oznacza, że jest to jedno z największych stanowisk tego gatunku w Polsce.

Wydmy Lucynowsko—Mostowieckie znajdują się 40 km na północny wschód od Warszawy, między Lucynowem i Mostówką, dzięki czemu stanowią doskonałe miejsce na weekendowy wypad z Warszawy, tło plenerowej sesji, czy pikniku w pięknych okolicznościach przyrody.

Pola Wasilewska − magistrantka Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, współtwórczyni Szkolnego Koła Naukowego “Armillaria”, miłośniczka przyrody i grzybów wielkoowocnikowych.