Storczyki uprawiane w domu

Wstęp

Stor­czykowate to jedne z naj­licz­niej­szych rodzin bota­nicz­nych. Wyróż­niają je wyjąt­kowo ozdobne kwiaty, któ­rych zakres barw i kształ­tów obej­muje bar­dzo sze­ro­kie spek­trum. Cha­rak­te­ry­styczną cechą kwia­tów jest warżka – zmo­dy­fi­ko­wany pła­tek uła­twia­jący lądo­wa­nie owa­dom. Są to też jedne z naj­czę­ściej upra­wia­nych roślin donicz­ko­wych, szcze­gól­nie popu­larne na świe­cie od połowy lat osiem­dzie­sią­tych.

W natu­ral­nym śro­do­wi­sku rosną w gęstych lasach mię­dzyzwrotnikowych jako epi­fity na innych rośli­nach, pobie­ra­jąc wodę przy pomocy korzeni powietrz­nych.

Takie roz­miesz­cze­nie i spe­cy­ficzne organy, zapew­niają im dostęp zarówno do wody jak i świa­tła.

Spe­cy­ficz­nym przy­sto­so­wa­niem egzo­tycz­nych odmian do wil­got­nego śro­do­wi­ska jest pokry­cie korzeni wela­me­nem, czyli war­stwą mar­twych komó­rek, zdol­nych do pobie­ra­nia wody z pary wod­nej. Gatunki wystę­pujące w Pol­sce to naj­czę­ściej geo­fity, roz­wi­ja­jące się na wio­snę z pod­ziem­nych orga­nów zapew­nia­ją­cych prze­trwa­nie okresu zimo­wego.

Zakres użyt­kowy stor­czykowatych jest szer­szy niż by się począt­kowo mogło wyda­wać. Do tej rodziny należy wani­lia pła­sko­listna, z któ­rej pozy­skuje się owo­co­stany – torebki – uży­wane powszech­nie jako przy­prawa.

Z kolei z Geodo­rum, rodzaju wystę­pującego w Azji i Austra­lii, pozy­skuje się barw­nik i gumę słu­żącą do wytwa­rza­nia instru­men­tów muzycz­nych.

Rodzaj Vanda

W natu­ral­nym śro­do­wi­sku naj­czę­ściej rosną na innych drze­wach, zda­rza się jed­nak, że w miej­scach bar­dziej nasło­necz­nio­nych zamiesz­kują też skały, albo wystę­pują bez­po­śred­nio na powierzchni ziemi.

Gatunki wystę­pują w naj­róż­niej­szych kom­bi­na­cjach kolo­ry­stycz­nych, a kwiaty czę­sto wyróż­niają się nie tylko kolo­rem, ale rów­nież cha­rak­te­ry­stycz­nym uner­wie­niem nada­ją­cym kra­tecz­ko­waty wzór na płat­kach, jak na przy­kład u Vanda lim­bata.

Rodzaj Cym­bi­dium

W prze­ci­wień­stwie do Vanda, rosną na powierzchni ziemi. Wyra­stają z pseu­do­bulwy wytwa­rza­jąc silne odga­łę­zie­nia boczne.

Wyróż­niają się dłu­gimi liśćmi i wznie­sio­nymi pędami przy­ozdo­bio­nymi kil­ku­na­stoma kwia­tami. Cho­ciaż zakwita tylko raz w roku, to utrzy­muje kwiaty przez ok. 3 mie­siące. Kwiaty wystę­pują w wielu bar­wach, czę­sto z nakra­pia­niem na warżce lub płat­kach. W natu­ral­nym śro­do­wi­sku mogą osią­gać nawet 1,5 m wyso­ko­ści. Odmiany uży­wane jako rośliny donicz­kowe, to kar­ło­wate hybrydy dora­sta­jące do 60 cm.

Rodzaj Pha­la­enop­sis

Sta­nowi około 75% wszyst­kich stor­czykowatych sprze­da­wa­nych na świe­cie, a do wyboru mamy kilka tysięcy odmian. Co za tym idzie, róż­no­rod­ność kolo­rów, kształ­tów i wzo­rów płat­ków rów­nież jest ogromna.

Jest rodzi­mym rodza­jem dla tere­nów połu­dniowo-wschod­niej Azji, przez Archi­pe­lag Malaj­ski do Austra­lii. Więk­szość z nich to epi­fity, o bar­dzo ozdob­nych kwia­tach, przy­po­mi­na­ją­cych kształ­tem motyla lub ćmę. Stąd też pocho­dzi pierw­szy człon ich nazwy Pha­la­ena ozna­cza­jące rodzaj ciem.

Skarpa Stor­czy­ków

Praw­dziwą gratką dla fanów stor­czy­ków może być odwie­dze­nie Rezer­watu „Skarpa Stor­czy­ków” znaj­du­ją­cego się 100 km od Wro­cła­wia, w powie­cie lubiń­skim, gmi­nie Rudna. Rezer­wat został zało­żony w 1994 r. i zaj­muje powierzch­nię ponad 65 ha.

Jak podaje Cen­tralny Rejestr Form Och­rony Przy­rody, „Został utwo­rzony w celu zacho­wa­nia ze wzglę­dów nauko­wych i dydak­tycz­nych zbio­ro­wisk lasów liścia­stych ze sta­no­wiskami chro­nionych i rzad­kich gatun­ków roślin, w tym krusz­czyka połab­skiego”.

Innymi gatun­kami chro­nionymi, wystę­pu­ją­cymi na tere­nie rezer­watu jest jedna z naj­pięk­niej­szych roślin fauny Pol­ski – lilia zło­to­głów, a także ceniony za lecz­ni­cze wła­ści­wo­ści grzyb chro­niony – soplówka bukowa.

Pol­ski stor­czyk – krusz­czyk połab­ski

Cho­ciaż wystę­puje naj­czę­ściej na tere­nie Czech, w Pol­sce rów­nież zda­rzają się jego sta­no­wiska. Naj­wię­cej z nich znaj­duje się na Dol­nym Ślą­sku. Jest gatun­kiem wpi­sa­nym do Czer­wo­nej Księgi roślin jako gatu­nek nara­żony na wygi­nię­cie. Wymaga sta­no­wisk wil­got­nych, dla­tego wyjąt­kowo nie­ko­rzyst­nie wpływa na niego melio­ra­cja lasów i regu­la­cja hydro­tech­niczna brze­gów rzek, powo­du­jące degra­da­cję jego natu­ral­nych sta­no­wisk.

Do Rezer­watu naj­le­piej wybrać się mię­dzy lip­cem a wrze­śniem, kiedy wypada kwit­nie­nie krusz­czyka połab­skiego. Kwiaty są dużo drob­niej­sze niż te u stor­czy­ków upra­wia­nych w domach. Mają kolor od zie­lo­nego do żół­tawo-kre­mo­wego i są zebrane w kil­ku­na­sto­cen­ty­me­trowe grona.

Pola Wasilewska − magistrantka Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, współtwórczyni Szkolnego Koła Naukowego “Armillaria”, miłośniczka przyrody i grzybów wielkoowocnikowych.