Rośliny kojarzące się z Bożym Narodzeniem: Rajskie jabłko, groch, sucha trawa

Wstęp

Święta Bożego Naro­dzenia od zawsze były czasem zwią­zanym z rado­snym biesia­do­wa­niem i łączyły ze wspólnym siedze­niem przy stole, a także przy­go­to­wa­niem oraz jedze­niem rozma­itych potraw.

W środku zimy trudno było o skład­niki sezo­nowe i świeże, dlatego używano wszyst­kiego, co dało się prze­chować w różnych formach – suszo­nych grzybów, wędzo­nych owoców czy kiszonek.

Dania i produkty miały też swój symbo­liczny wydźwięk i każda z 12 potraw łączyła symbole i tradycje. Pierogi, kasza, kutia czy miód służyły jako ofiara w kontak­tach z zaświa­tami.

Chleb – twór uzyskany z bezkształtnej masy przy pomocy żywego ognia – symbo­li­zował trans­for­mację i był uzna­wany za pokarm istot z zaświatów.

Rajskie jabłko

Historia jabłka w trady­cjach wigi­lijnych łączy się bezpo­średnio z drzewem z raju czyli choinką.

Aby dopełnić symbo­likę, wieszano na niej jabłka. Szcze­gólnie upodo­bano sobie rajskie jabłuszka ze względu na ich wyjąt­kowo ozdobny wygląd i niewielki rozmiar, dzięki którym wyjąt­kowo dobrze prezen­to­wały się na świą­tecznym drzewku.

Zaproś wilka do stołu – czyli o historii grochu w tradycji wigi­lijnej

Wyjąt­kowym zwyczajem wigi­lijnym było zapra­szanie wilka na wieczerzę.

Przy­go­to­wy­wano dla niego groch, aby najadł się i nie przy­cho­dził do gospo­dar­stwa przez resztę roku.

Wypo­wia­dano przy tym zaklęcie: „Wilczku wilczku choć do grochu żebyś nie przy­cho­dził w przy­szłym roku”.

To ujmu­jący przy­kład na to, że pomimo strachu, jaki budził wilk, trak­to­wano go z szacun­kiem i starano się z nim koeg­zy­stować. Zwyczaj ten zanikł na początku XX wieku.

Siano nie tylko pod obrusem

Trady­cyjnie pod stół wigi­lijny daje się siano, aby upamiętnić stajenkę w Betlejem, a także by zapewnić dobrobyt i bogactwo. Wcze­śniej z siana i słomy robiono ozdoby w kształcie rozet, wieńców czy warkoczy, które umiesz­czano jako ozdobny w oknach domu, na ścia­nach czy pod sufitem.

Po wieczerzy umiesz­czano je na pniach drzewek owoco­wych, co miało chronić przed robac­twem w przy­szłym roku.

Skład bota­niczny siana nie był dokładnie znany, nato­miast ważne było, aby był różno­rodny. Starano się, żeby do ozdób używać tylko niepo­ła­ma­nych źdźbeł i dobrze wymłó­co­nych kłosów. Nieza­mężne młode kobiety wycią­gały z siana poje­dyncze rośliny i w ten sposób wróżyły swoje przy­szłe losy.

Pola Wasilewska − magistrantka Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, współtwórczyni Szkolnego Koła Naukowego “Armillaria”, miłośniczka przyrody i grzybów wielkoowocnikowych.