Piwonie: Pachnące róże bez kolców

Piwo­nia (Paeonia L.) – jedyny rodzaj nale­żący do rodziny piwo­nio­wa­tych (Paeonia­ceae), który obej­muje ok. 35 gatun­ków. Pocho­dzą głów­nie z obsza­rów Europy i Azji o umiar­ko­wa­nym kli­ma­cie. Naj­wię­cej gatun­ków (aż 15) pocho­dzi z terenu Chin, z czego 10 to ende­mity. Na połu­dniu i wscho­dzie Europy wystę­puje 7 gatun­ków, a dwa gatunki pocho­dzą z zachod­niego wybrzeża Ame­ryki Pół­noc­nej. Więk­szość gatun­ków to byliny, ale część z nich to nie­wy­so­kie pół­krzewy i krzewy o wyso­ko­ści do 2,5 m.

Piwo­nia chiń­ska w Euro­pie

Jed­nak w zde­cy­do­wa­nej więk­szo­ści naszych ogro­dów, spo­ty­kana jest przede wszyst­kim piwo­nia chiń­ska (Paeonia lac­ti­flora). To wła­śnie ten gatu­nek posiada naj­wię­cej róż­no­rod­nych ogro­do­wych odmian mie­szań­co­wych, któ­rych z roku na rok cią­gle przy­bywa. Zaska­ku­jąca jest róż­no­rod­ność kolo­rów i form kwia­tów piwo­nii – kwiaty mogą być poje­dyn­cze, pełne lub pół­pełne, wystę­pują nie­mal we wszyst­kich odcie­niach z wyjąt­kiem nie­bie­skiego. Te wspa­niałe kwiaty cha­rak­te­ry­zują się także upa­ja­ją­cym, słod­kim zapa­chem. Stąd powie­dze­nie, że piwo­nia to róża bez kol­ców.

„Róże wiel­kie jak kapu­sta”

— Tak opi­sał piwo­nie odkrywca Marco Polo, gdy zoba­czył je po raz pierw­szy.

Droga piwo­nii przez świat

W Chi­nach od wie­ków piwo­nia była uwa­żana za kwiat naro­dowy. Człon­ko­wie chiń­skiej dyna­stii Tang roz­po­częli hodowlę piwo­nii na dwo­rach cesar­skich w VII wieku p.n.e. Ich popu­lar­ność dotarła do Japo­nii na początku XI wieku oraz do Fran­cji i Anglii w XVIII wieku. Pod koniec XIX i na początku XX wieku piwo­nie zaczęły zyski­wać na popu­lar­no­ści rów­nież w Sta­nach Zjed­no­czo­nych. Piwo­nia stała się nawet sta­no­wym kwia­tem stanu Indiana w 1957 roku.

Cie­ka­wostki o piwo­niach

• Piwo­nie to dłu­go­wieczne byliny – mogą rosnąć w jed­nym miej­scu wiele lat.
• Słodki nek­tar na pąkach kwia­to­wych jest przy­sma­kiem mró­wek.
• Piwo­nie głę­boko się korze­nią, dla­tego nie lubią prze­sa­dza­nia.

Nazwa peonia pocho­dzi od Paeona (pisa­nego rów­nież jako Pean), który był uczniem Askle­piosa, grec­kiego boga medy­cyny i uzdra­wia­nia. Jedna z wer­sji tej histo­rii mówi, że Paeon, znany jako uzdro­wi­ciel bogów, uży­wał piwo­nii do lecze­nia rany Zeusa. Kiedy Askle­pios stał się mor­der­czo zazdro­sny o swo­jego ucznia, Zeus ura­to­wał Paeona, zamie­nia­jąc go w kwiat piwo­nii.