Muchołówka, dzbanecznik i rosiczka - dlaczego rośliny owadożerne zjadają owady?

Do najbardziej znanych roślin owadożernych należą muchołówka, rosiczka, dzbanecznik, tłustosz i kapturnica. Rośliny te wabią owady do kwiatów–pułapek, w których u części gatunków znajdują się włoski czuciowe zamykające kwiat, przez co owad nie ma szans na wydostanie się z pułapki. Jeszcze inne wydzielają zapach wabiący owady do wnętrza kwiatów pokrytych lepką mazią, która oblepia ich odnóża i skrzydła.

• Które z tych roślin możemy i które warto hodować w domu?
• Jakie są ich wymagania i przede wszystkim, dlaczego rośliny owadożerne jedzą owady?

Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule.

Dlaczego rośliny polują na owady?

Roślinami owadożernymi nazywamy rośliny, które poprzez wykształcenie specjalnych struktur, takich jak aparaty chwytne, włoski, gruczołki, są w stanie wabić i chwytać niewielkie zwierzęta (najczęściej owady, pajęczaki i ślimaki), a następnie przy udziale enzymów trawić zdobyty pokarm.

Do najpopularniejszych roślin owadożernych zaliczamy:

• rosiczki,
• muchołówki,
• dzbaneczniki,
• tłustosze,
• kapturnice.

W naturze rośliny owadożerne porastają zazwyczaj tereny ubogie w związki azotowe, dlatego pobierają ten ważny składnik budulcowy z owadów.

Chociaż początkowo myślano, że pokarm zwierzęcy umożliwia roślinom jedynie uzupełnienie niedoborów pokarmowych, to w 2018 roku na łamach Oxford University Press naukowcy badający pochodzenie azotu w tkankach rosiczek, dowiedli, że zawartość odzwierzęcego azotu w tkankach rosiczek może sięgać od kilkunastu do kilkudziesięciu procent. Proporcja ta zależała od gatunku oraz organu rośliny. W przypadku rosiczki okrągłolistnej najwięcej odzwierzęcego azotu znaleziono w kwiatach (63%) , a najmniej w korzeniach (29%).

Muchołówka

Muchołówka amerykańska (Dionaea muscipula) to gatunek z rodziny rosiczkowatych (Droseraceae Salisb.). Dziko występuje jedynie w dwóch stanach Ameryki Północnej: Karolinie Północnej i Karolinie Południowej. Porasta tereny bagienne, ubogie w związki azotowe. Jej liście są przekształcone w liście pułapkowe, które zamykają się po dotknięciu włosków okalających liść i tym samym uniemożliwiają wyjście ofierze. Dodatkowo roślina wytwarza słodki nektar ułatwiający wabienie owadów do pułapek.

Rosiczka

Rosiczka (Drosera L.) to rodzaj roślin z rodziny rosiczkowatych (Droseraceae Salisb.). Najwięcej przedstawicieli tego rodzaju rośnie w Australii. Niektóre gatunki można spotkać również w Ameryce Południowej, i Północnej, Afryce, południowo–zachodniej i środkowej Azji, a także w Europie. Co ciekawe, na polskich torfowiskach możemy spotkać aż trzy gatunki tego rodzaju. Są nimi:

• rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia) ,
• rosiczka długolistna (Drosera anglica),
• rosiczka pośrednia (Drosera intermedia) .

Charakterystyczną cechą rosiczek są liście pokryte licznymi gruczołkami, z których wydobywa się śluz ułatwiający wabienie i trawienie owadów.

Rośliny owadożerne – zobacz, jak je uprawiać w domu

Uprawa roślin owadożernych nie należy do najłatwiejszych, jednak wiele osób podejmuje się tego w domowym zaciszu.

Do samodzielnej hodowli będziesz potrzebować:

• wody destylowanej,
• kwaśnego torfu,
• nawozu mineralnego,
• piasku lub grubego żwiru,
• doniczki z odpływem.

Zadbaj o odpowiednie doświetlenie roślin owadożernych

Lwia część niepowodzeń domowej uprawy roślin owadożernych wynika z niezapewnienia roślinom odpowiedniego naświetlenia. Rośliny potrzebują rozproszonego światła przez przynajmniej 6 do 8 godzin na dobę. Należy też pamiętać o doświetlaniu roślin w okresie jesienno-zimowym.

Podłoże to podstawa u roślin owadożernych

Podłoże odgrywa kluczową rolę przy uprawie każdego gatunku rośliny, jednak u roślin owadożernych jest ono szczególnie ważne. W naturze występują zazwyczaj na wilgotnych, młodych torfowiskach, które charakteryzują się niską zawartością składników odżywczych oraz kwaśnym odczynem. Dlatego też, by cieszyć się zdrowo rosnącymi rosiczkami i muchołówkami, powinniśmy zapewnić im podobne warunki glebowe. Do przygotowania podłoża dobrze nada się mieszanka kwaśnego torfu ogrodniczego oraz piasku, przygotowana w proporcjach 3:1.

Zadbaj o odpowiednią wilgotność powietrza

Rośliny owadożerne często wymagają wysokiej wilgotności. Zwykle wartość ta powinna wynosić od 50% do 80%. Wilgotne środowisko jest istotne dla ich prawidłowego funkcjonowania, jednak w domowych warunkach może być ono trudne do zapewnienia. Pomocne może okazać się użycie nawilżacza powietrza lub uprawa w specjalnych boxach, w których utrzymanie dużej wilgotności powietrza jest o wiele prostsze.

Woda w podłożu roślin owadożernych też jest istotna!

Podłoże powinno być stale wilgotne, jednak nie zalecamy podlewania bezpośrednio do doniczki. Zdecydowanie lepiej jest wlewać wodę do podstawki. W ten sposób unikniemy gnicia korzeni i przedwczesnego obumierania roślin. Owadożercy są wrażliwi na zawartość minerałów, dlatego powinniśmy używać wyłącznie wody destylowanej.

Składniki pokarmowe

Do prawidłowego wzrostu, rośliny potrzebują substancji organicznych i mineralnych. Substancje organiczne są dostarczane w procesie fotosyntezy, z wody i asymilacji dwutlenku węgla przy udziale światła. Z kolei substancje mineralne są pobierane najczęściej w postaci soli wraz z wodą z gleby lub innego podłoża.

W naturalnym środowisku rośliny owadożerne występują zazwyczaj na terenach ubogich w związki mineralne, dlatego w procesie ewolucji zostały wyposażone w specjalne kwiaty–pułapki, do których wabią owady. W naszych domowych hodowlach, powinniśmy odżywiać rośliny w postaci tradycyjnej odżywki dodawanej do wody lub zadbać o odpowiednią podaż owadów.

Domowy sposób na muchy i komary – rośliny mięsożerne

Wiosną przyroda budzi się do życia i na nasze ludzkie nieszczęście budzą się także muchy okupujące kuchnię i komary nie pozwalające nam spać. Jak temu zaradzić bez zmieniania naszych domów w lep na muchy lub, co gorsza, w chemiczną pułapkę?

Jeśli unikamy sztucznych produktów, jednym ze sposobów mogą być olejki eteryczne, szczególnie rozmarynowy i eukaliptusowy, zakropione przy ramach okiennych i drzwiach. Warto pamiętać, że naturalnym wrogiem owadów są pająki, ptaki, żaby, dlatego warto pamiętać o tym planując ogród i taras. Kolejnym z naturalnych sposobów jest hodowla roślin owadożernych na naszych domowych parapetach. Rośliny te mogą łapać owady, a przy pomocy enzymów trawiennych pozyskiwać z nich cenne składniki pokarmowe.

Porady dla miłośników roślin znajdziesz w botaniki

Rośliny owadożerne to jedne z najciekawszych roślin, które możemy uprawiać w domu. Mamy nadzieję, że nasz artykuł zachęcił Cię do poznania tych niezwykłych roślin–mięsożerców. Zachęcamy Cię do sprawdzenia naszych innych artykułów o roślinach. W oddzielnej sekcji przygotowaliśmy także garść pomysłów na prezent dla miłośników roślin i ogrodnictwa.

Pola Wasilewska − magistrantka Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, współtwórczyni Szkolnego Koła Naukowego “Armillaria”, miłośniczka przyrody i grzybów wielkoowocnikowych.