Lipa — czarne złoto ogrodnika, czyli jak zrobić najlepszy kompost i naturalny nawóz

W kul­tu­rze sło­wiań­skiej lipa odgry­wała rolę świę­tego drzewa, chro­nią­cego przed zagro­że­niami, w tym przed pio­ru­nami i złymi duchami.

Dla sta­ro­żyt­nych Gre­ków sta­no­wiła sym­bol czy­sto­ści i nie­win­no­ści. Jan Kocha­now­ski napi­sał o niej fraszkę, a dziś cenimy ją przede wszyst­kim jako mio­do­dajną roślinę o won­nych, roz­kwi­ta­ją­cych na początku lata kwia­tach. Z arty­kułu dowiesz się, skąd pocho­dzi lipa, czy jest mio­do­dajna, a także jakie są wła­ści­wo­ści lipy oraz czy lipowe liście to dobry doda­tek do kom­po­stow­nika.

Lipa — rodzimy gatu­nek mio­do­dajnej rośliny

Lipa (Tilia), to rodzaj drzew nale­żący do rodziny śla­zo­wa­tych (Malva­ceae Juss.). Należy do niego ponad 30 gatun­ków, z czego dwa są rodzime dla Pol­ski.

Pierw­szym, naj­bar­dziej roz­po­wszech­nio­nym w Pol­sce gatun­kiem z rodzaju Tilia jest lipa drob­no­listna (Tilia cor­data Mill.). Wystę­puje powszech­nie na tere­nie całego kraju. Dora­sta do wyso­ko­ści 40 m. Śred­nica liści wynosi od 7 do 9 cm. Zazwy­czaj żyje około 300 lat. Euro­pej­ską Rekor­dzistką jest lipa drob­no­listna rosnąca w Ober­bay­ern w Niem­czech, któ­rej wiek sza­cuje się na ok. 1200 lat.

Dru­gim gatun­kiem wystę­pu­ją­cym natu­ral­nie w Pol­sce jest lipa sze­ro­ko­listna (Tilia pla­ty­phyl­los L.). Dora­sta do podob­nej wyso­ko­ści co lipa drob­no­listna. Liście są duże, dora­stają do 12 cm dłu­go­ści. Naj­star­szym oka­zem rosną­cym w Pol­sce jest lipa sze­ro­ko­listna rosnąca w Czar­nym Potoku, któ­rej wiek sza­co­wany jest na około 530 lat.

Jakie są wła­ści­wo­ści lipy drob­no­list­nej?

Lipa znana jest ze swo­ich proz­dro­wot­nych wła­ści­wo­ści. War­to­ścio­wym surow­cem zie­lar­skim jest kwia­to­stan lipy, z któ­rego otrzy­muje się napary bogate we fla­wo­no­idy i olejki ete­ryczne.

Używa się ich jako środki wspo­ma­ga­jące lecze­nie prze­zię­bień i łago­dzące gorączkę, a także jako leki o dzia­ła­niu roz­kur­czo­wym. Lipa znana jest też z wła­ści­wo­ści regu­lu­ją­cych napię­cie i stres.

Do czego wyko­rzy­stuje się lipę?

Susz lipy jest powszech­nie wyko­rzy­sty­wany jako suple­ment diety oraz jako sub­strat do pro­duk­cji wyro­bów far­ma­ceu­tycz­nych i kosme­tycz­nych takich jak żel pod prysz­nic czy pianka do mycia twa­rzy.

Z lipy robi się też syropy i kap­sułki prze­ciw­kasz­lowe. W pro­ce­sie suchej desty­la­cji, z drewna uzy­skuje się węgiel aktywny wyko­rzy­sty­wany w prze­my­śle far­ma­ceu­tycz­nym.

Niem­niej ważny jest miód lipowy, który cechuje się podob­nymi wła­ści­wo­ściami co susz. Ponadto, drewno lipowe jest bar­dzo mięk­kie, dzięki jest chęt­nie wyko­rzy­sty­wane przez rzeź­bia­rzy i toka­rzy.

Lipa — mio­do­dajne drzewo nie­zbędne w Twoim ogro­dzie

Lipa nazy­wana jest zło­tem ogrod­nika nie tylko ze względu na moż­li­wo­ści wyko­rzy­sta­nia jej przez czło­wieka, ale rów­nież dzięki dobro­czyn­nemu wpły­wowi lipy na śro­do­wi­sko przy­rod­ni­cze. Lipa jest rośliną mio­do­dajną, co wpływa korzyst­nie na owady zapy­la­jące, czyli mię­dzy innymi błon­kówki, trzmiele, psz­czoły czy motyle.

Dostar­cza im pokarmu, dzięki czemu mogą się roz­wi­jać i wyda­wać na świat kolejne poko­le­nia. Sta­bil­ność eko­sys­temu w dużej mie­rze zależy od ilo­ści zapy­la­czy w śro­do­wi­sku, dla­tego sadze­nie lip w ogro­dach jest ogrom­nie istotne.

Co zro­bić z opa­dłymi liśćmi lipy?

Lipa pod­czas wege­ta­cji wytwa­rza znaczne ilo­ści bio­masy liścio­wej. Liście możemy pozo­sta­wić pod koroną drzewa jako natu­ralną ściółkę.

Jeśli jed­nak zde­cy­du­jemy się na jej wygra­bie­nie, opa­dłe liście lipy możemy wyko­rzy­stać do stwo­rze­nia czar­nego złota ogrod­nika — tzw. ziemi liścio­wej. Oprócz lipy świet­nie spraw­dzą się do tego także klon, lesz­czyna i drzewa pest­kowe.

Jakie są wła­ści­wo­ści czar­nego złota ogrod­nika i do czego je wyko­rzy­stać?

Jest to uwa­run­ko­wane niską zawar­to­ścią garb­ni­ków mogą­cych ogra­ni­czać wzrost roślin, a także sto­sun­kowo szyb­kim roz­kła­dem liści.

Lipa jest jed­nak wyjąt­kowa. Dzięki wła­ści­wo­ściom anty­ok­sy­da­cyj­nym, bak­te­rio­sta­tycz­nym i fun­gi­sta­tycz­nym, może pośred­nio przy­czy­nić się do ogra­ni­cze­nia liczeb­no­ści bak­te­rii i grzy­bów ata­ku­ją­cych rośliny uprawne.

Zie­mia liściowa to zna­ko­mita próch­ni­cza mik­stura popra­wia­jąca struk­turę i wła­ści­wo­ści sorp­cyjne gleby. Może być odna­wial­nym zamien­ni­kiem torfu, a także dosko­na­łym kom­po­nen­tem do przy­go­to­wa­nia podłoża star­to­wego na przy­kład do przy­go­to­wa­nia roz­sad. Może słu­żyć też do ściół­ko­wa­nia rabat i grzą­dek co zna­cząco ogra­ni­czy paro­wa­nie wody i potrzebę pod­le­wa­nia.

Gadżety dla fanów lipy znaj­dziesz w Bota­niki!

Mamy nadzieję, że nasz arty­kuł poka­zał Ci, jak waż­nym ele­men­tem Two­jego ogrodu jest czarne złoto ogrod­nika.

Jeśli tak, jak my uwiel­biasz lipę, a przez więk­szość roku tęsk­nisz za wido­kiem i zapa­chem lipo­wych kwia­tów, mamy dla Cie­bie roz­wią­za­nie! Wybierz bluzkę, bluzę lub sty­lowy kubek z autor­skim moty­wem lipy i ciesz się jej pięk­nem przez cały rok!

Pola Wasilewska − magistrantka Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, współtwórczyni Szkolnego Koła Naukowego “Armillaria”, miłośniczka przyrody i grzybów wielkoowocnikowych.