Konwalia majowa Convallaria majalis - działanie i zastosowanie w ogrodzie
Konwalia majowa to bylina o wyjątkowym uroku i bogatej symbolice.
- Od wieków kojarzona jest z czystością, młodością i szczęściem, a w średniowieczu przypisywano jej znaczenie w sztuce medycznej.
- Jest także ceniona za swoje właściwości lecznicze – jej ekstrakty wykorzystywane są w farmacji, zwłaszcza w preparatach wspierających serce.
- Jest też cenionym gatunkiem ozdobnym, który zachwyca kwiatami o intensywnym, obłędnym zapachu.
W artykule dowiesz się, jakie znaczenie ma konwalia w kulturze, jakie ma właściwości lecznicze, jak ją uprawiać i pielęgnować, a także czy dzikie stanowiska podlegają ochronie w Polsce.
Co symbolizuje konwalia majowa?
W Europie konwalia majowa symbolizuje czystość, młodość, szczęście i odrodzenie. Ze względu na te znaczenia była często wybierana do bukietów panien młodych. W średniowieczu była natomiast uznawana za kwiat wiedzy i sztuki medycznej. Pojawiała się w przedstawieniach uczonych i lekarzy, a jednym z najbardziej znanych przykładów jest wizerunek Mikołaja Kopernika – polskiego astronoma. To jednak nie jedyny przypadek, w którym konwalia odegrała istotną rolę w kulturze. Obecnie jest narodowym kwiatem Finlandii i można ją znaleźć nawet na rewersie jednej z fińskich monet.
Jeśli tak jak my zachwyca Cię piękno konwalii majowej i chciałbyś cieszyć się nim dłużej niż tylko przez majowe tygodnie, wybierz jeden z naszych wyjątkowych gadżetów inspirowanych tym uroczym kwiatem! W naszej ofercie znajdziesz ręcznie zaprojektowane grafiki z konwalią majową, które dzięki najnowocześniejszym technikom drukarskim zdobią:
Połączenie tradycyjnych metod, znanych pierwszym botanikom, z nowoczesną technologią zapewnia unikatowe i trwałe wzory, które będą piękną ozdobą na długie lata.
Jakie właściwości lecznicze ma konwalia?
Konwalia majowa zawiera kardenolidy – związki o silnym działaniu na serce. Ich stężenie spada pod koniec sezonu wegetacyjnego, mimo że roślina wciąż je syntetyzuje. Głównym kardenolidem jest konwalozyd, który przekształca się w konwalatoksynę, a następnie w inne związki. Oprócz tego konwalia produkuje także inne kardenolidy, takie jak sarhamnolozyd i tollozyd.
Ekstrakty z konwalii majowej są wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym, zwłaszcza w preparatach wspomagających pracę serca. Popularne są krople zawierające ekstrakt z konwalii, głogu i kozłka lekarskiego, które dostępne są bez recepty. Wykazują one działanie wspierające układ krążenia i są zalecane przy łagodnych dolegliwościach sercowych na tle nerwowym oraz łagodnych zaburzeniach rytmu serca.
Należy jednak pamiętać, że mimo naturalnego pochodzenia są to leki, a nie suplementy diety. Zawierają substancje czynne, które mogą mieć przeciwwskazania i skutki uboczne. Dlatego przed rozpoczęciem stosowania takich preparatów warto skonsultować się z lekarzem, aby upewnić się, że są odpowiednie i bezpieczne. Ekstrakty i rpeparaty z konwalii stosowane niepoprawnie moga powodować poważne zatrucie i prowadzić do tkaich dolegliwości jak nudności, biegunka, bóle brzucha czy zaburzenia pracy serca.
Czy konwalia majowa jest chroniona?
Do 2014 roku konwalia majowa była w Polsce objęta ochroną częściową. Obecnie jej stanowiska często występują na obszarach chronionych, takich jak rezerwaty przyrody czy obszary Natura 2000, skąd jej pozyskiwanie jest zabronione. Ograniczenie zbioru konwalii w przeszłości wynikało głównie z intensywnego wykorzystywania jej w celach leczniczych. Dlatego już w latach 50. zdecydowano się na wprowadzenie jej do uprawy. Ze względu na intensywny zapach konwalia jest często zbierana jako roślina ozdobna do bukietów. Jednak zrywanie kwiatów nie stanowi dużego zagrożenia dla jej populacji, ponieważ roślina rozmnaża się głównie przez kłącza. Znacznie większym problemem jest przekształcanie jej naturalnych siedlisk, zwłaszcza dąbrów, na lasy iglaste, w których konwalia nie jest w stanie rosnąć.
Kiedy jest sezon na konwalie?
Sezon na konwalie rozpoczyna się w maju i może trwać do początku czerwca.
Jak długo kwitnie konwalia?
Konwalia majowa kwitnie przez około 2–3 tygodnie. Po przekwitnięciu kwiaty zasychają, a następnie stopniowo usychają również liście. W tym czasie dostarczają one roślinie niezbędne asymilaty, które wzmacniają kłącza i pozwalają jej przetrwać do kolejnego sezonu. Po zakończeniu tego procesu konwalia przechodzi w stan spoczynku aż do następnej wiosny.
Jak szybko rozrasta się konwalia?
Konwalia majowa rozrasta się dość szybko poprzez kłącza podziemne. W sprzyjających warunkach może tworzyć rozległe dywany, ale jej ekspansja bywa trudna do kontrolowania. Dlatego warto na granicach jej uprawy wkopać folię lub drobną siatkę, aby ograniczyć jej wzrost do wyznaczonego obszaru. Zwykle jednak w ogrodach cieszymy się z rozległych połaci konwalii i ich pięknych kwiatów, które tworzą malowniczy, naturalny krajobraz.
Gdzie najlepiej posadzić konwalie?
Najlepszym miejscem do sadzenia konwalii są stanowiska półcieniste lub cieniste, na przykład pod drzewami lub krzewami. Roślina preferuje żyzną, wilgotną i próchniczą glebę. Jest odporna na mróz i dobrze radzi sobie nawet w mniej sprzyjających warunkach. W pełnym słońcu jej liście mogą tracić intensywną barwę, a przy niedoborze wody kwiaty będą drobniejsze.
W XV i XVI wieku roślina była określana łacińską nazwą Lilium convallium, czyli „lilia z doliny” (convállis – głęboka, otoczona górami dolina). Nazwa ta utrwaliła się i przetrwała do dziś w języku angielskim (Lily of the Valley) . Wszelkie cieniste zagłębienia terenu będą więc odpowiednie dla konwalii, gdzie sprawdzi się w towarzystwie barwinka i bluszczu.
Czy ścinać liście konwalii?
Nie zaleca się ścinania liści konwalii, dopóki same nie zaschną. Pełnią one kluczową rolę w procesie fotosyntezy, umożliwiając roślinie gromadzenie substancji zapasowych na kolejny sezon. Żywe liście nadal zawierają asymilaty, które aż do momentu ich naturalnego zaschnięcia są transportowane do kłączy. Dzięki temu kłącze staje się silniejsze, lepiej się rozrasta, lepiej zimuje, a w kolejnym roku możemy cieszyć się większą liczbą roślin. Dopiero gdy liście całkowicie zżółkną i wyschną, można je usunąć.
źródła
- Rumińska, A., & Ożarowski, A. (Eds.). (1990). Leksykon roślin leczniczych. Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne.
- Schrutka-Rechtenstamm, R., Kopp, B., & Löffelhardt, W. (1986). Bioconversions leading to minor cardiac glycosides in Convallaria majalis. Phytochemistry, 25(5), 1107-1109.
- Biggs, M., McVicar, J., & Flowerdew, B. (2007). Wielka księga warzyw, ziół i owoców. Dom Wydawniczy Bellona.
