Czy grzyby to rośliny?

Czy grzyby to rośliny? A może zwie­rzęta? To pyta­nie zadaje sobie wiele osób zain­te­re­so­wa­nych tymi nie­sa­mo­wi­tymi orga­ni­zmami. Do nie­dawna i naukowcy nie byli pewni, jak je zakla­sy­fi­ko­wać. Poznaj naj­cie­kaw­sze fakty o budo­wie tkan­ko­wej i komór­ko­wej grzy­bów, spo­so­bie odży­wia­nia i funk­cjo­no­wa­nia tych nie­zwy­kłych orga­ni­zmów i dowiedz się, dla­czego kla­sy­fi­ka­cja Kró­le­stwa Fungi budziła tak wiele wąt­pli­wo­ści wśród naukow­ców.

Zna­cze­nie grzy­bów w przy­ro­dzie

Grzyby to ważny skład­nik eko­sys­temu, umoż­li­wia­jący krą­że­nie mate­rii i związ­ków orga­nicz­nych w przy­ro­dzie. Część z grzy­bów żywi się mar­twą mate­rią orga­niczną i roz­kłada szczątki innych orga­ni­zmów. Jesz­cze inne uczest­ni­czą w zja­wi­skach sym­bio­tycz­nych, takich jak miko­ryza, uła­twia­jąc rośli­nom dostęp do mine­ral­nych związ­ków fos­foru i azotu. Grzyby mogą sta­no­wić też pokarm dla zwie­rząt albo być nie­bez­piecz­nymi paso­ży­tami innych orga­ni­zmów.

Grzyby od zawsze sta­no­wiły obiekt fascy­na­cji tak­so­no­mów, bota­ni­ków i przy­rod­ni­ków. Sza­cuje się, że wystę­po­wały na Ziemi już miliard lat temu, należą zatem to jed­nych z naj­star­szych orga­ni­zmów, jed­nak sto­sun­kowo nie­dawno skla­sy­fi­ko­wano je jako osobne Kró­le­stwo. Przyj­rzyjmy się zatem powo­dom, przez które kla­sy­fi­ka­cja grzy­bów zda­rzyła się tak późno.

Grzyby a rośliny — budowa orga­ni­zmu

Grzyby i rośliny róż­nią się mię­dzy sobą budową orga­ni­zmu. Rośliny zbu­do­wane są z orga­nów takich jak korze­nie, łodygi, liście i kwiaty, peł­niących ści­śle okre­ślone funk­cje. Cza­sami organy te zostają zmo­dy­fi­ko­wane i oprócz pod­sta­wo­wych funk­cji, peł­nią też inne, jak na przy­kład:

• korze­nie spi­ch­rzowe maga­zy­nu­jące sub­stan­cje zapa­sowe,
• korze­nie powietrzne wyra­sta­jące ponad powierzch­nię gleby, zdolne do pobie­ra­nia wody z powie­trza,
• ssawki umoż­li­wia­jące wzrost po pio­no­wych ścia­nach,
• kłą­cza i roz­łogi umoż­li­wia­jące roz­mna­ża­nie wege­ta­tywne,
• cier­nie chro­niące roślinę przed rośli­no­żer­cami,
• bulwy maga­zy­nu­jące sub­stan­cje pokar­mowe.

Grzyby posia­dają ple­chową budowę, co ozna­cza, że w ich budo­wie nie wyróż­nia się poszcze­gól­nych orga­nów tak, jak robi się to u roślin. Zbu­do­wane są ze strzę­pek, które two­rzą grzyb­nię, na któ­rej, w zależ­no­ści od warun­ków, doj­rza­ło­ści i innych czyn­ni­ków, wytwa­rzają się gamety, takie jak lęgnie i plem­nie, dzięki któ­rym moż­liwe jest roz­mna­ża­nie płciowe grzy­bów. Nie posia­dają jed­nak osob­nych tka­nek i struk­tur odpo­wie­dzial­nych za poszcze­gólne funk­cje tak, jak rośliny.

Grzyby a rośliny — spo­sób roz­prze­strze­nia­nia

Pod­sta­wo­wymi komór­kami odpo­wia­da­ją­cymi za roz­prze­strze­nia­nie się grzy­bów są zarod­niki. Mogą one powsta­wać w pro­ce­sie płcio­wym, w któ­rym potrzeba dwóch róż­nych gamet do stwo­rze­nia zygoty, lub mogą być pro­du­ko­wane w koni­dio­fo­rach (zmo­dy­fi­ko­wa­nych czę­ściach grzybni) i sta­no­wić zarod­niki powstałe w pro­ce­sie bez­pł­cio­wym.

W przy­padku roślin, roz­prze­strze­niane odbywa się dzięki obec­no­ści nasion powsta­łych w wyniku roz­mna­ża­nia gene­ra­tyw­nego (płcio­wego). Oprócz tego, rośliny mogą się też roz­mna­żać wege­ta­tyw­nie (bez­pł­ciowo), na przy­kład przez podział kłą­czy i cebul, jed­nak jest to mar­gi­nalne zja­wi­sko.

Grzyby a rośliny — spo­sób odży­wia­nia

Jedną z pod­sta­wo­wych cech, dzięki któ­rej możemy kla­sy­fi­ko­wać orga­ni­zmy, jest spo­sób odży­wia­nia. Orga­ni­zmy mogą odży­wiać się samo­żyw­nie (auto­tro­ficz­nie), prze­pro­wa­dza­jąc bio­syn­tezę z pro­stych związ­ków, lub być cudzo­żywne (heterotro­ficzne) i pozy­ski­wać związki tro­ficzne wyko­rzy­stu­jąc inne orga­ni­zmy. Orga­ni­zmy auto­tro­ficzne, do któ­rych należą rośliny, posia­dają w swo­jej budo­wie komór­ko­wej roz­ma­ite barw­niki umoż­li­wia­jące im prze­pro­wa­dza­nie bio­syn­tezy w obec­no­ści świa­tła, czyli foto­syn­tezy.

Grzyby a rośliny — zawar­tość chlo­ro­filu

Chlo­ro­fil to barw­nik nie­zbędny rośli­nom do prze­pro­wa­dza­nia foto­syn­tezy, w wyniku któ­rej otrzy­mują one sub­stan­cje orga­niczne. Grzyby nie posia­dają tej zdol­no­ści i, w zależ­no­ści od stra­te­gii żywie­nio­wej, pozy­skują pokarm z mar­twych lub żywych czę­ści innych orga­ni­zmów. Jed­no­znacz­nie wska­zuje to na cudzo­żyw­ność grzy­bów.

Grzyby a rośliny — budowa ściany komór­ko­wej

Ściana komór­kowa grzy­bów jest zbu­do­wana z chi­tyny, wystę­pu­ją­cej też na przy­kład w pan­cer­zach owa­dów, a nie nie wystę­pu­ją­cej w komór­kach roślin­nych. Z kolei ściana komór­kowa roślin jest zbu­do­wana z celu­lozy, któ­rej próżno szu­kać u grzy­bów.

Na pod­sta­wie tych infor­ma­cji, możemy słusz­nie wnio­sko­wać, że pod wzglę­dem budowy komór­ko­wej, spo­sobu odży­wia­nia, braku zawar­to­ści chlo­ro­filu grzy­bom bli­żej jest do Kró­le­stwa zwie­rząt, niż roślin. Jed­nak ich m.in. ple­chowa budowa, bio­lo­gia, skom­pli­ko­wane cykle roz­mna­ża­nia i inne czyn­niki odróż­niają je także od Kró­le­stwa zwie­rząt i grzyby sta­no­wią samo­dzielne Kró­le­stwo —Fungi.

Pola Wasilewska − magistrantka Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, współtwórczyni Szkolnego Koła Naukowego “Armillaria”, miłośniczka przyrody i grzybów wielkoowocnikowych.